Ես ուզում եմ այն Երևանը, որը երեկ էր, բայց այն երիտասարդությամբ, որը վաղն է գալու։
Ցանկացած երկրի ճարտարապետություն ոչ միայն շենքերի ամբողջությունը կամ, ասենք, դրանք զարդարող բարձրաքանդակներն են, այլ այն մշակութային շերտը, որն ակումուլացվել է ժողովրդի գոյության ժամանակահատվածում (բացառությամբ այն դեպքերի, երբ այդ մշակույթը զավթվել, յուրացվել կամ «սեփականացվել» է)։ Եվ որպես երևույթ՝ այն ոչ թե տրադիցիոն ու կոնկրետ ժամանակահատվածում ստեղծված մի բան է, այլ խորապես մատնանշում է տենդենցը։ Այն նաև ֆրագմենտալ դիտարկել չի կարելի, քանի որ ճարտարապետական մի ուղղության զարգացումը բերում է այլ ուղղությունների տրամաբանական վերելքի։
Երբ Դյուբուան, Շառլ Դիհլը, Յոզեֆ Ստրժիգովսկին կամ Նիկողայոս Մառը գրում էին, որ եվրոպական ճարտարապետությունը կրում է միջնադարյան հայկական ճարտարապետության ազդեցությունը, վստահաբար չէին խոսում միայն այն ժամանակ ծաղկում ապրող եկեղեցաշինության և դրանում կիրառվող մասնագիտական հնարքների մասին։
Այո՛, կար այդպիսի ժամանակ, երբ հայկականճարտարապետությունը շատ ազդեցիկ էր։ Օրինակ, որոշ տեսաբանների կարծիքով, պատշգամբն առաջին անգամ ի հայտ է եկել հայերի մոտ, նույնկերպ կամարակապ կառույցները և այլն։ Իսկ դրանք միայն գեղեցիկ հնարքներ չեն, այլ խորաթափանց ինժեներական միտք, հստակ հաշվարկներ և գեղեցիկի զգացողություն են պահանջում։
Եվ նման ֆանտաստիկ ժառանգություն ճարտարապետական մտքի ճառագման առումով, որ մենք ունենք, դժվար է պատկերացնել, եթե հարցը դիտարկենք քանակ/որակ հարաբերակցության մեջ։
Ինչ ունենք այսօր։ Անխնա վերացող մշակութային արժեք։ Ու պետք չէ ասել, թե շատ վերացող, ավելի ճիշտ «վիժեցվող» շենքեր այդպիսինը չունեն։ Վերադառնանք գրառման սկզբում բերված այն մտքին, որ ճարտարապետությունը ժամանակահատված է ենթադրում։ Ուստի, այսօրվա մեզ համար արժեք չներկայացնող կառույցը վաղը կարող է և պիտի որ լիներ մեր այսօրվա «քարե վկան»։
Վկաներ չկան, ուրեմն ամեն ինչ կարելի է պատմել այնպես, ինչպես ցանկալի է, ընդունելի է կամ էլի նման մի բան․․․
Ի՞նչ ենք անում, ժողովո՛ւրդ։ Գուցե այսպիսի վերաբերմունքը սեփական պատմության հանդեպ բերել է նրան, որ մենք 2796 տարեկան քաղաքում բացառապես մոդեռնիստական պատմության վկաներ կարող ենք տեսնել։ Ինչո՞ւ ենք նման հոգածությամբ ջնջում այն, ինչ տարիների հետ մեծացնում է արժեքը։ Հո մենակ կոնյակը չէ, որ տարիների հետ թանկանում է...
No comments:
Post a Comment